Το Ελληνικό πρόβλημα: Η Θεωρία της Ελάχιστης Προσπάθειας

Προσπαθώντας να καταλάβω ποιό είναι το πραγματικό πρόβλημα της Ελλάδας, βρήκα την απάντηση στα λεγόμενα της Άννας Διαμαντοπούλου στην εκπομπή Πρωταγωνιστές που προβλήθηκε στις 20 Νοεμβρίου 2011 στο τηλεοπτικό κανάλι MEGA.   Στην ερώτηση του Σταύρου Θεωδωράκη «Τι μισείτε στη ζωή;  Έχετε καταλήξει;», η κυρία Διαμαντοπούλου απαντάει «Μισώ την κουλτούρα της ελάχιστης προσπάθειας...τη λογική του να κάνω ελάχιστα και να κερδίσω τα μέγιστα».

Κυρίαρχο στοιχείο της θεωρίας της ελάχιστης προσπάθειας είναι η ελάχιστη προσπάθεια.  Η λογική ότι θα κάνω τα πάντα για να κάνω λιγότερα και να κερδίσω περισσότερα.  Θα το κάνω αυτό σε βάρος του κράτους, σε βάρος του συμπολίτη μου, σε βάρος και του μέλλοντος των ίδιων μου των παιδιών.  Η θεωρία της ελάχιστης προσπάθειας έχει τρεις πολύ σημαντικές συνιστώσες:

1.       Ωχαδερφισμός.  Ωχ αδερφέ δεν μας παρατάς, εγώ θα φτιάξω τον κόσμο? Ο γιός μου/η κόρη μου θα φτιάξει τον κόσμο?  Εγώ θα κρατήσω τον σταυρό στο χέρι? Όχι θα τους στείλω όλους στο δ...... και θα τους αντιγράψω: θα εφαρμόσω τη θεωρία της ελάχιστης προσπάθειας και θα είμαι και μάγκας.

2.       Δεν φταίω εγώ.  Φταίει ο διπλανός μου, ο συνάδελφός μου, ο συμπολίτης μου, ο δημοτικός σύμβουλος, ο Δήμαρχος, ο μεγαλοεφοπλιστής, οι τράπεζες, οι πολιτικοί, ο Ομπάμα, ο καπιταλισμός, η Lehman Brothers, ο Bush (υιός και πατέρας).  Όλοι φταίνε, γι’αυτό θα κάνω λίγα, θα φάω πολλά, θα γίνω διακόσια κιλά (συμβολικά χρησιμοποιώ κιλά, δεν έχω κάνενα πρόβλημα με ανθρώπους που έχουν παραπανίσια κιλά) και αυτά θα είναι το βραβείο μου.

3.       Φωνάζω.  Δεν ξέρω πώς να κερδίσω αλλιώς.  Θα μάθω να μιλάω την αναμασημένη γλώσσα που χρησιμοποιούν κυρίως οι πολιτικοί, τη γλώσσα χωρίς καμία γεύση.

Η θεωρία αυτή έχει βρει εφαρμογές σε όλες τις εκφάνεις της ζωής του Έλληνα και της Ελληνίδας.  Θα μπορούσε να γραφτεί βιβλίο με παραδείγματα που όλοι έχουμε ζήσει.  Παραθέτω ένα μικρό δείγμα αυτών:

Το φακελάκι.  Ο συγγενής μου πεθαίνει.  Κυριολεκτικά.  Πρέπει να εγχειρισθεί και αυτό πρέπει να γίνει από τον καλύτερο γιατρό.  Ποιός παίζει με την υγεία του συγγενή του?  Για να το καταφέρουμε, όλοι ξέρουμε τον τρόπο.  Δίνουμε ένα ωραιότατο, αφορολόγητο, και κάτω από το τραπέζι, φακελάκι στον γιατρό για να φροντίσει τον συγγενή μας.  Τον γιατρό αυτό που ορκίστηκε να είναι λειτουργός και όχι εγκληματίας.  Τι ειρωνεία όμως?  Αυτός ο γιατρός που μαγεύει και πεθαμένους με τα χέρια του είναι τόσο βρώμικος όσο δεν είναι ο τελευταίος υπόνομος της πιο υπανάπτυκτης χώρας στον κόσμο.  Γιατί να το κάνει αυτό όμως ο γιατρός? Απλά γιατί είναι υποστηρικτής της θεωρίας της ελάχιστης προσπάθειας, και αυτό διδάσκει στα παιδιά του παρέχοντάς τους ότι υλικό αγαθό μπορεί ν’αγοράσει με τα γεμάτα αίμα χέρια του.

Η μίζα.  Έχω μία θέση ευθύνης σε κάποιο δημόσιο οργανισμό.  Δουλειά μου είναι να υπηρετώ το δημόσιο αγαθό το οποίο έμμεσα ή άμεσα ο οργανισμός στον οποίο ηγούμαι υποτίθεται ότι υπηρετεί.  Όμως πληρώνομαι λίγο και πιστεύω ότι πρέπει να πληρώνομαι περισσότερο για τον Α ή Β λόγο.  Έχω δύο επιλογές:  η πρώτη είναι να παραιτηθώ, να βγω στην αγορά εργασίας και να κυνηγήσω τον μισθό και τη θέση που πιστεύω ότι μου αξίζει στον ιδιωτικό τομέα ή ν’αρχίσω τη δική μου επιχείρηση.  Η δεύτερη είναι να κάνω τα στραβά μάτια και να κλέψω.  Οι πολιτικοί που ψηφίζω το κάνουν.  Εγώ γιατί όχι?  Χαζός είμαι?  Έτσι υπερτιμολογώ, παίρνω μίζες για ανύπαρκτα έργα, που και που μοιράζω και κάτι ψιλά δεξιά και αριστερά για να μην είμαι και μόνος, και βγάζω τα πολλαπλάσια σε σύγκριση με το μισθό μου.  Έτσι παρέχω κι εγώ όλα τα καλά της ζωής στα παιδιά μου, και περνάω μέλι γαλά.  Το κάνω αυτό γιατί είμαι υποστηρικτής της θεωρίας της ελάχιστης προσπάθειας και είμαι περήφανος γι’αυτό.  Ο γιός μου και η κόρη μου πρέπει να κάνουν το ίδιο γιατί τους έμαθα πώς κλέβοντας από αυτά (τα ίδια μου τα παιδιά) είναι τιμή και έτσι το ίδιο πρέπει να κάνουν κι αυτά.

Το μέσο.  Έχω σπουδάσει κάποια πολύ γνωστή επιστήμη.  Είμαι επιστήμονας.  Υποτίθεται ότι καταλαβαίνω ένα ή δύο πράγματα παραπάνω από τους άλλους.  Μπορώ να εκφραστώ και βαθιά μέσα μου είμαι σίγουρος ότι αν προσπαθήσω θα βρω μία δουλειά που να με γεμίζει.  Μπορεί να μην είναι στον τόπο μου στην αρχή αλλά σίγουρα θα βρω αφού ξέρω και δυο τρεις γλώσσες.  Όμως, οι γονείς μου με θέλουν κοντά τους, στην φυλακή της αγάπης τους.  Αυτοί δεν χρειάστηκε να φύγουν από το χωριό.  Κάποιον ήξεραν, τους έβαλε κάπου και έζησα μια ωραία ζωή σαν παιδί με όλους δίπλα μου.  Δεν χρειάστηκε να ξενιτευτούμε.  Τώρα ξέρουν πιο πολλούς και κάποιος από αυτούς μπορεί να με «χώσει» κάπου για να μην χάσω τον καφέ μου, για να μην χάσω το φαγητό της μάνας μου.  Έτσι παίρνω την απόφαση και κάνω το ελάχιστο.  Χρησιμοποιώ το μέσο γιατί αυτό είναι το σωστό αφού αυτό έκαναν οι γονείς μου.  Έτσι κερδίζω περισσότερα κάνοντας λιγότερα.  Είμαι κι εγώ ένας θιασωτής της ελάχιστης προσπάθειας και είμαι περήφανος γι’αυτό.

Ο/η αναγνώστης/ρια σωστά θα ρωτήσει: και ποιός είσαι εσύ? Αγαπητέ αναγνώστη/ρια, δεν θα σου παραθέσω το βιογραφικό μου, ούτε θα μοιραστώ μαζί σου την ιστορία της ζωής μου αλλά θα σου πω 5 πράγματα:

1.       Δεν έχω χρησιμοποιήσει ποτέ τον όρο «Ωχ αδερφέ».

2.       Αναγνωρίζω τις ευθύνες που μου αναλογούν στα λάθη που κάνω, τα διορθώνω, και προχωρώ.

3.       Έχω ένα μισθό, καλό, αλλά ένα και τον βγάζω με ιδρώτα, αίμα, αλλά με ακόμα μεγαλύτερη ικανοποίηση.

4.       Δεν ξέρω τι σημαίνει μέσο.  Δεν θέλησα ποτέ να μάθω και γι’αυτό ένα μεγάλο ευχαριστώ στον Πατέρα μου.  Δεν ξέρω αν το έχει καταλάβει ο ίδιος, αλλά το πιο πολύτιμο δώρο του σε μένα είναι αυτό.

5.       Δεν επιβαρύνω οικονομικά ούτε το κράτος μου, αλλά ούτε και τον συμπολίτη μου με τη ζωή μου.

Καλημέρα Έλληνες και Ελληνίδες και καλό βόλι...

Ελληνική Οικονομία: Ο μούτσος της Ευρώπης που είναι ακόμα μούτσος.

Συχνά ο Πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας Αντώνης Σαμαράς αναφέρει τη λέξη επανεκκίνηση.  Για την ακρίβεια την έχει κάνει σημαία της αντιπολιτευτικής του ρητορικής απέναντι στην κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου.  Η σκέψη είναι απλή:  μία ολόκληρη χώρα είναι χρεωμένη για τις επόμενες τρεις γενεές (και λίγες λέω), τα επιτόκια δανεισμού είναι υψηλά, οι προϋποθέσεις χορήγησης δανείων σε φυσικά και νομικά πρόσωπα έχουν γίνει πιο αυστηρές, η ανεργία είναι υψηλή,  και η δυνατότητα υποτίμησης του νομίσματος για να ανακουφιστεί η οικονομία με αύξηση των εξαγωγών δεν υπάρχει (η νομισματική πολιτική είναι αρμοδιότητα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας).  Με λίγα λόγια μία ολόκληρη χώρα βρίσκεται σε ύφεση και πρέπει να δώσεις μια οικονομική ένεση που θα αναζωογονήσει την αγορά.  Δεν είναι δυνατόν να γίνει αυτό με το να ξεζουμίζεις συνεχόμενα το πορτοφόλι του καταναλωτή.  Όσο περίεργο και αν φαίνεται έχει και αυτό έναν πάτο.  Οπότε τι χρειάζεσαι? Μια επανεκκίνηση της οικονομίας.

Θα συμφωνούσα με τον κ. Σαμαρά αν η Ελλάδα είχε πρώτα κάνει μια εκκίνηση.  Αυτή, κατά την ταπεινή μου προσωπική άποψη, δεν έγινε ποτέ.  Δυστυχώς η Ελληνική οικονομία δεν χτίστηκε ποτέ σε γερά θεμέλια.  Είναι ένα αποτέλεσμα ποικίλλων και αντιφατικών αποφάσεων χωρίς στόχο.  Δεν υπήρξε ποτέ κυβέρνηση στην Ελλάδα που να είχε μια συγκεκριμένη οικονομική στρατηγική.  Η είσοδος στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα δεν αποτελούσε οικονομική στρατηγική αλλά ήταν ένας πολιτικός, αλλά και ιδεολογικός, στόχος.  Η είσοδος στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Νομισματική Ένωση δεν αποτελούσε οικονομική στρατηγική, αλλά ακόμα ένα πολιτικό στόχο.  Σωστά πράξαμε και στις δύο περιπτώσεις, από πολιτικής πλευράς, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι υπήρχε κάποια οικονομική στρατηγική πίσω από αυτούς τους δύο στόχους.  Εκτός και αν κάποιος θεωρεί οικονομική στρατηγική το να είσαι μέρος της παγκόσμιας φιλελεύθερης αγοράς, με τα συνήθη χαρακτηριστικά της (νόμος προσφοράς και ζήτησης και ο ανταγωνισμός).

Καμία Ελληνική κυβέρνηση δεν είχε συγκεκριμένο οικονομικό όραμα.  Αρκεστήκανε στην εξασφάλιση όσων περισσότερων οικονομικών κεφαλαίων από την Ευρωπαϊκή Ένωση με πολύ φτωχό απολογισμό στην σωστή αξιοποίηση αυτών.  Τα περισσότερα από τα χρήματα κατασπαταλήθηκαν με διάφορες μορφές.  Από τον παπά που πήρε χρήματα από τα κοινοτικά πλαίσια στήριξης για να διδάξει στους συγχωριανούς του τη θεωρία του Μάρκετινγκ και τις δεκάδες δήμων που επιχορηγήθηκαν για θέματα ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης όλων των ειδών (καρκινοπαθείς, Άτομα με Αναπηρία, κ.α.) και τα τσέπωσαν διάφοροι, παρέχοντας ως απόδειξη τα εικονικά τιμολόγια των συγγενών και φίλων τους, μέχρι τη σύσταση Πανεπιστημίων με στόχο τη δημιουργία ταχυφαγείων, εστιατορίων και νυχτερινών μαγαζιών για την τόνωση τοπικών κοινωνιών.

Η Ελλάδα μπήκε στο Ευρωπαϊκό καράβι σαν μούτσος, ταλαιπωρημένος, φτωχός, χωρίς πυξίδα, χωρίς εμπειρία, χωρίς να ζητήσει τίποτα σε αντάλλαγμα για να μπει σε αυτό το καράβι των πλουσίων.  Το να είσαι μούτσος δεν είναι κακό, είναι τιμή.  Αν ο καθένας από εμάς ψάξει το γενεολογικό του δένδρο θα βρεί ότι κάποιος προπάππος του ήταν κάποιας μορφής μούτσος.  Υπάρχουν πάμπολλα παραδείγματα που ο γιός του μούτσου έγινε καπετάνιος, ο γιός του καπετάνιου έγινε πλοιοκτήτης.  Υπάρχουν και παραδείγματα που ο γιός του πλοιοκτήτη έγινε μούτσος.  Από αυτές τις δύο εξελίξεις υπάρχει όμως και μια τρίτη εξέλιξη:  αυτή που ο γιός του μούτσου παρέμεινε μούτσος.  Το να είσαι ένας τέτοιος μούτσος δεν είναι τιμή, είναι κατάντια.  Αυτή αγαπητοί/ες αναγνώστες/ριες είναι η Ελλάδα: Ο ΜΟΥΤΣΟΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΑΚΟΜΑ ΜΟΥΤΣΟΣ.

Δεν αποφασίσαμε ποτέ τι οικονομία θέλουμε να έχουμε.  Δεν αποφασίσαμε ποτέ τι θέλουμε να παράγουμε/παρέχουμε.  Αφήσαμε τον αγρότη να παράγει την ποσότητα που μπορεί αμελώντας τους νόμους της αγοράς και ζήτησης γιατί η Ευρώπη πάντα θα ήταν εκεί να την αγοράζει.  Αφήσαμε τον Έλληνα επιχειρηματία χωρίς εργαλεία, χωρίς βοήθεια, δημιουργώντας μόνο εμπόδια στο δρόμο της καινοτομίας.  Αφήσαμε το Ελληνικό ταλέντο να φύγει και ποτέ δεν φροντίσαμε να το φέρουμε πίσω και να το αξιοποιήσουμε.  Αφήσαμε τον κάθε ταλαιπωρημένο γονέα να διδάσκει στο παιδί του ότι για να πάει μπροστά πρέπει να γνωρίζει κάποιον, πρέπει να κλέψει, και αυτό το παιδί να διδάξει τα ίδια στο δικό του παιδί όταν μεγαλώσει.  Αφήσαμε τον νέο να πιστεύει ότι ένα πτυχίο (ότι και να είναι αυτό) είναι η λύση σε όλα τα προβλήματα.  Αφήσαμε κάθε κυβέρνηση να κάνει ένα κακόγουστο πάρτυ στο εκπαιδευτικό μας σύστημα αλλάζοντάς το χίλιες φορές χωρίς καμία προστιθέμενη αξία.  Αφήσαμε τον ευατό μας να πιστεύει ότι ο Τούρκος είναι κακός και πρέπει να κρατάμε πάντα ένα πιστόλι για προστασία και έτσι αγοράσαμε αεροπλάνα, φρεγάτες, πυραύλους κ.α.  Αγαπητοί/ες αναγνώστες/ριες με λίγα λόγια ΑΦΗΣΑΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΟ ΕΛΕΟΣ ΤΗΣ.

Ποτέ δεν είναι αργά για να αλλάξει αυτό.  Χρειάζεται όμως πολλά (αλλά πολλά όμως) κότσια για να κάτσουν οι πολιτκοί μας αρχηγοί σ’ένα τραπέζι και να συναινέσουν σε μια συγκεκριμένη μακροχρόνια οικονομική στρατηγική που να αντικατοπτρίζει το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα που έχει η Ελλάδα.  Ο κ. Σαμαράς μιλάει για επανεκκίνηση αλλά μάλλον χρειαζόμαστε μια εκκίνηση.  Ο κ. Παπανδρέου μιλάει για ανάπτυξη από τότε που έγινε πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ.  Ποτέ δεν την είδαμε όμως, αλλά και ούτε την ακούσαμε.

Ελπίζω ο κ. Παπανδρέου και ο κ. Σαμαράς να έχουν την κοινή λογική, τη δύναμη, και φυσικά τα κότσια, να φροντίσουν τα εγγόνια τους να έχουν την ευκαιρία να γίνουν καπετάνιοι.  Είναι σίγουρο ότι η σημερινή οικονομική κατάσταση της Ελλάδας τους δίνει αυτή τη μοναδική ευκαιρία.